Âm thanh là sóng cơ học, cần môi trường vật chất để lan truyền. Nhưng có một môi trường đặc biệt mà âm thanh không thể truyền qua. Vậy âm thanh không thể truyền qua đâu? Câu trả lời sẽ khiến bạn bất ngờ!

Chân không là gì?

Chân không là một không gian trống rỗng hoàn toàn, không chứa bất kỳ vật chất nào, dù là chất rắn, chất lỏng hay chất khí. Trong thực tế, việc tạo ra chân không tuyệt đối là rất khó khăn, nhưng trong vũ trụ (khoảng không gian giữa các thiên thể) thì gần như là chân không hoàn toàn.

>>> Xem thêm tại: Loại gương nào phản chiếu ảnh thật chính xác nhất

Tại sao âm thanh không truyền được trong chân không?

Âm thanh là một dạng sóng cơ học, có nghĩa là nó cần một môi trường vật chất để truyền đi.

Hãy hình dung âm thanh như những rung động hoặc sự xáo trộn của các hạt vật chất. Khi bạn nói, dây thanh âm của bạn rung động, đẩy các phân tử không khí xung quanh nó. Những phân tử này lại va chạm và đẩy các phân tử kế tiếp, tạo thành một chuỗi rung động lan truyền ra xa.

Trong chân không, không có các phân tử vật chất để va chạm và truyền rung động. Vì vậy, dù có tạo ra tiếng động lớn đến đâu đi chăng nữa, nếu không có môi trường truyền, âm thanh sẽ không thể lan truyền và bạn sẽ không nghe thấy gì cả.

Điều này giải thích tại sao ngoài vũ trụ, dù có các vụ nổ siêu tân tinh hay thiên thạch va chạm kinh hoàng, chúng ta vẫn không thể nghe thấy tiếng động nào trực tiếp từ đó.

>>> Xem thêm tại: Dạng năng lượng chính phát ra từ Mặt Trời là gì

Mối quan hệ giữa âm thanh và môi trường truyền

Việc hiểu rằng âm thanh cần một môi trường truyền giúp chúng ta giải thích nhiều hiện tượng trong cuộc sống hàng ngày và cả trong khoa học.

Các môi trường truyền âm phổ biến:

+ Chất khí (Ví dụ: không khí): Đây là môi trường truyền âm phổ biến nhất mà chúng ta tương tác hàng ngày. Tốc độ truyền âm trong không khí ở 20∘C là khoảng 343 m/s.

+ Chất lỏng (Ví dụ: nước): Âm thanh truyền trong chất lỏng nhanh hơn và xa hơn trong không khí. Tốc độ truyền âm trong nước khoảng 1480 m/s (ở 20∘C). Đây là lý do cá voi và cá heo có thể giao tiếp với nhau qua khoảng cách rất xa dưới biển.

+ Chất rắn (Ví dụ: tường, kim loại): Âm thanh truyền trong chất rắn nhanh và hiệu quả nhất vì các phân tử vật chất được sắp xếp rất gần nhau và liên kết chặt chẽ. Tốc độ truyền âm trong thép có thể lên tới 5100 m/s. Đây là lý do bạn có thể nghe thấy tiếng gõ cửa từ xa bằng cách áp tai vào tường.

Mối quan hệ giữa tốc độ truyền âm và môi trường:

+ Tốc độ truyền âm phụ thuộc vào độ đàn hồi và mật độ của môi trường truyền. Chất rắn thường có độ đàn hồi cao và mật độ phân tử dày đặc hơn, cho phép âm thanh truyền nhanh nhất. Sau đó đến chất lỏng và cuối cùng là chất khí.

+ Nhiệt độ cũng ảnh hưởng đến tốc độ truyền âm (âm truyền nhanh hơn trong môi trường nóng hơn).

Ứng dụng thực tế của nguyên lý truyền âm:

+ Siêu âm: Sử dụng sóng âm thanh tần số cao để tạo hình ảnh bên trong cơ thể, kiểm tra vật liệu, v.v.

+ Sonar: Phát ra sóng âm thanh dưới nước để định vị vật thể, đo độ sâu đáy biển.

+ Cách âm: Các vật liệu cách âm được thiết kế để hấp thụ hoặc phản xạ âm thanh, ngăn không cho nó truyền qua, dựa trên nguyên lý cản trở sự rung động.

Chân không là môi trường không có vật chất, do đó âm thanh không thể lan truyền qua được. Hiểu rõ điều này giúp ta khám phá sâu hơn về đặc tính vật lý của âm thanh và môi trường truyền sóng.