Hô hấp là quá trình quan trọng giúp duy trì sự sống cho con người. Cơ thể cần một cơ quan chuyên biệt để trao đổi khí với môi trường, đảm bảo cung cấp oxy và loại bỏ CO₂ liên tục và hiệu quả.
Phổi là gì?
Chúng ta có hai lá phổi, nằm trong lồng ngực, được bảo vệ bởi xương sườn. Phổi có cấu trúc xốp, mềm mại và đàn hồi, cho phép chúng phồng lên và xẹp xuống khi chúng ta hít thở.
Phổi là cơ quan trung tâm của hệ hô hấp, đảm nhận vai trò chính trong việc trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường bên ngoài.
>>> Xem thêm tại: Ánh sáng truyền nhanh nhất trong môi trường nào?
Cấu tạo và chức năng của phổi trong hô hấp:
Đường dẫn khí: Không khí từ bên ngoài đi vào qua mũi/miệng, qua hầu, thanh quản, khí quản, rồi chia thành hai phế quản chính đi vào hai lá phổi.
Cây phế quản: Bên trong phổi, phế quản tiếp tục phân chia thành nhiều nhánh nhỏ hơn và nhỏ hơn nữa, giống như cành cây, tạo thành "cây phế quản".
Phế nang: Cuối cùng, các nhánh nhỏ nhất của phế quản dẫn đến hàng triệu túi khí nhỏ li ti gọi là phế nang. Đây chính là "trái tim" của quá trình hô hấp!
Trao đổi khí tại phế nang:
+ Mỗi phế nang được bao bọc bởi một mạng lưới mao mạch dày đặc.
+ Khi không khí giàu oxy đi vào phế nang, oxy sẽ khuếch tán (đi xuyên qua) thành phế nang cực mỏng và thành mao mạch để đi vào máu.
+ Cùng lúc đó, carbon dioxide (CO₂), một chất thải từ quá trình trao đổi chất của cơ thể, sẽ di chuyển từ máu qua thành mao mạch và thành phế nang để đi vào phế nang, sau đó được thải ra ngoài khi chúng ta thở ra.
>>> Xem thêm tại: Tầng khí quyển nào chứa lớp ozon bảo vệ Trái Đất
Quá trình hô hấp và tầm quan trọng của phổi
Việc hiểu về phổi và quá trình hô hấp không chỉ giúp chúng ta biết cơ quan nào giúp con người hô hấp mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ sức khỏe hệ hô hấp.
Các giai đoạn của quá trình hô hấp
Hít vào (Inhalation): Cơ hoành co lại, di chuyển xuống; các cơ liên sườn co lại, kéo lồng ngực giãn ra. Điều này làm tăng thể tích khoang ngực, tạo áp suất âm, khiến không khí từ bên ngoài tràn vào phổi theo đường dẫn khí.
Trao đổi khí bên trong phổi: Như đã mô tả ở trên, tại phế nang, oxy từ không khí đi vào máu, và carbon dioxide từ máu đi vào phế nang.
Thở ra (Exhalation): Cơ hoành và các cơ liên sườn giãn ra, làm giảm thể tích khoang ngực. Điều này tạo áp suất dương, đẩy không khí giàu carbon dioxide ra khỏi phổi.
Tại sao hô hấp lại quan trọng?
Cung cấp oxy cho tế bào: Mọi tế bào trong cơ thể đều cần oxy để thực hiện quá trình hô hấp tế bào, tạo ra năng lượng cho mọi hoạt động sống (từ suy nghĩ, di chuyển đến duy trì nhiệt độ cơ thể).
Loại bỏ chất thải (CO₂): Carbon dioxide là một sản phẩm thải độc hại. Việc loại bỏ nó khỏi cơ thể giúp duy trì cân bằng pH máu và ngăn ngừa ngộ độc.
Điều hòa nhiệt độ cơ thể: Một phần nhiệt lượng cũng được thải ra qua hơi thở.
Cách bảo vệ phổi và hệ hô hấp
Không hút thuốc lá: Hút thuốc là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về phổi như ung thư phổi, COPD (bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính), viêm phế quản.
Tránh xa ô nhiễm không khí: Hạn chế tiếp xúc với bụi mịn, khói bụi công nghiệp, khói xe.
Tập thể dục đều đặn: Giúp tăng cường dung tích phổi và hiệu quả hô hấp.
Ăn uống lành mạnh: Chế độ ăn giàu vitamin và khoáng chất hỗ trợ sức khỏe tổng thể, bao gồm cả phổi.
Khám sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm và điều trị các vấn đề về hô hấp.
Phổi là cơ quan chủ yếu giúp con người thực hiện quá trình hô hấp. Nhờ phổi, khí oxy được hấp thụ và khí CO₂ được thải ra, duy trì hoạt động sống cho các tế bào trong toàn cơ thể.
