Trong cơ thể người, máu cần được lọc sạch để loại bỏ độc tố và chất thải. Quá trình này diễn ra liên tục nhờ vào hoạt động của một cơ quan quan trọng giúp duy trì môi trường nội môi ổn định và khỏe mạnh.
Thận là gì?
Chúng ta thường có hai quả thận, nằm ở hai bên cột sống, phía sau ổ bụng. Mỗi quả thận có hình hạt đậu và kích thước khoảng 10-12 cm.
Thận là một phần không thể thiếu của hệ thống bài tiết, chịu trách nhiệm chính trong việc lọc máu, loại bỏ chất thải và nước dư thừa ra khỏi cơ thể dưới dạng nước tiểu.
>>> Xem thêm tại: Dấu hiệu sinh học nào thể hiện rõ tuổi dậy thì?
Quá trình lọc máu diễn ra như thế nào?
Để hiểu rõ hơn về cách thận thực hiện chức năng lọc máu, chúng ta cần xem xét cấu trúc bên trong của nó.
Cấu trúc của thận
Mỗi quả thận chứa hàng triệu đơn vị chức năng nhỏ gọi là nephron. Mỗi nephron bao gồm:
Tiểu cầu thận (Glomerulus): Một mạng lưới mao mạch nhỏ, nơi diễn ra quá trình lọc ban đầu của máu.
Bao Bowman (Bowman's capsule): Một cấu trúc bao quanh tiểu cầu thận, thu nhận chất lỏng được lọc ra (gọi là dịch lọc cầu thận).
Ống thận (Renal tubule): Một hệ thống các ống dài và quanh co, nơi diễn ra quá trình tái hấp thu các chất cần thiết (như nước, glucose, amino axit, các ion) trở lại máu và bài tiết thêm các chất thải từ máu vào dịch lọc.
Ống góp (Collecting duct): Nơi dịch lọc cuối cùng (nước tiểu) được tập trung lại trước khi đổ vào bể thận.
Các bước trong quá trình lọc máu
Lọc ở tiểu cầu thận: Máu từ động mạch thận đi vào tiểu cầu thận với áp lực cao, đẩy nước và các chất hòa tan nhỏ (trừ tế bào máu và protein lớn) qua thành mao mạch vào bao Bowman, tạo thành dịch lọc cầu thận.
Tái hấp thu ở ống thận: Khi dịch lọc chảy qua hệ thống ống thận, các chất cần thiết cho cơ thể sẽ được tái hấp thu trở lại máu thông qua các tế bào biểu mô của ống thận. Lượng nước tái hấp thu cũng được điều chỉnh để duy trì cân bằng dịch.
Bài tiết ở ống thận: Một số chất thải và ion dư thừa từ máu (trong các mao mạch quanh ống thận) sẽ được bài tiết chủ động vào dịch lọc để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các chất không cần thiết.
Bài tiết nước tiểu: Dịch lọc cuối cùng, sau khi đã được tái hấp thu và bài tiết, trở thành nước tiểu. Nước tiểu từ các ống góp sẽ chảy vào bể thận, sau đó xuống niệu quản đến bàng quang để lưu trữ trước khi được thải ra ngoài qua niệu đạo.
>>> Xem thêm tại: Quá trình nào giúp tế bào tạo ra năng lượng sống?
Chức năng chính của thận
Lọc máu: Đây là chức năng quan trọng nhất. Mỗi ngày, thận lọc khoảng 120-150 lít máu để loại bỏ các chất thải như ure, creatinine và các chất độc hại khác do quá trình trao đổi chất tạo ra.
Điều hòa lượng nước và điện giải: Thận kiểm soát lượng nước, natri, kali và các chất điện giải khác trong cơ thể, đảm bảo sự cân bằng cần thiết cho các hoạt động sinh lý.
Sản xuất hormone: Thận sản xuất một số hormone quan trọng như erythropoietin (EPO) kích thích sản xuất hồng cầu, renin điều hòa huyết áp, và vitamin D hoạt động giúp hấp thụ canxi.
Điều hòa pH máu: Thận giúp duy trì độ pH ổn định của máu bằng cách bài tiết axit hoặc bicarbonate khi cần thiết.
Hiểu rõ cơ quan lọc máu giúp chúng ta nâng cao ý thức chăm sóc sức khỏe. Giữ cho bộ phận này hoạt động hiệu quả là cách bảo vệ toàn diện cho cơ thể và ngăn ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm.
