Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn với con cái? Đây là câu hỏi khiến nhiều bậc phụ huynh trăn trở khi đối diện với khoảng cách thế hệ và sự thay đổi trong tâm lý trẻ. Hiểu đúng vấn đề, bình tĩnh và đồng hành là chìa khóa để xây dựng mối quan hệ bền vững.
Nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái
Trong mỗi gia đình, việc xảy ra tranh cãi hay bất hòa là điều khó tránh khỏi, đặc biệt là giữa cha mẹ và con cái. Có không ít trường hợp mâu thuẫn kéo dài, không được giải quyết đúng cách, đã dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như con cái bỏ nhà đi, trộm tiền, hoặc thậm chí là có hành vi bạo lực và tự tử.
Theo Thạc sĩ Nguyễn Bá Đạt (Khoa Tâm lý – Trường ĐH Khoa học Xã hội & Nhân văn), một trong những lý do chính tạo ra sự căng thẳng giữa cha mẹ và con cái là sự "lệch pha" trong suy nghĩ và quan điểm sống.
Điều này là hoàn toàn dễ hiểu bởi cha mẹ thường có xu hướng giữ những giá trị truyền thống, suy nghĩ bảo thủ và mong muốn con cái đi theo khuôn mẫu mà mình đặt ra. Nhiều phụ huynh dùng quyền làm cha mẹ để răn dạy con, mà quên đi rằng con cái cũng có cảm xúc, suy nghĩ và nhu cầu riêng.
Ngược lại, thế hệ trẻ lại nhạy bén với những điều mới mẻ, dễ bị tác động bởi các xu hướng xã hội. Trẻ vị thành niên thường muốn thể hiện bản thân, tìm kiếm sự tôn trọng và có xu hướng hành xử như người lớn. Khi đã có nhận thức, trẻ cũng muốn được lắng nghe và bày tỏ ý kiến. Nếu không được đáp ứng, các em có thể phản kháng, không hợp tác hoặc thu mình lại.
Ngoài ra, còn nhiều yếu tố khác góp phần tạo nên mâu thuẫn trong gia đình như: cha mẹ thiếu kỹ năng nuôi dạy con, khác biệt quá lớn về tuổi tác, không đồng thuận trong cách dạy dỗ, con cái chịu ảnh hưởng từ các mối quan hệ tiêu cực, hay đơn giản là việc cha mẹ và con cái không biết cách chia sẻ và bày tỏ cảm xúc với nhau.
>>> Khám phá thêm: Làm thế nào để cải thiện giao tiếp trong gia đình hiện đại?
Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn với con cái?
Nếu những hiểu lầm không được tháo gỡ kịp thời, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái sẽ ngày càng lạnh nhạt, thậm chí gây ra những tổn thương khó hàn gắn. Dưới đây là những cách hữu ích giúp hàn gắn mối quan hệ và tạo dựng không khí gia đình ấm cúng hơn:
Dành thời gian ở bên nhau nhiều hơn
Thời gian chất lượng dành cho nhau là liều thuốc hiệu quả giúp xoa dịu mâu thuẫn. Việc cùng nhau ăn cơm, làm việc nhà, đi chơi hoặc đơn giản là trò chuyện thân tình sẽ giúp cả cha mẹ và con cái hiểu nhau hơn. Khi khoảng cách giữa các thế hệ được rút ngắn, sự đồng cảm và gắn kết cũng sẽ tăng lên.
Biết lắng nghe và tôn trọng nhau
Nhiều bậc phụ huynh vẫn giữ quan niệm rằng con cái cần phải nghe lời tuyệt đối. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, con trẻ cũng cần được lắng nghe và thấu hiểu. Việc cha mẹ chủ động lắng nghe con sẽ khiến các em cảm thấy được tôn trọng, từ đó cởi mở hơn trong việc chia sẻ. Ngược lại, con cái cũng nên học cách lắng nghe những lời khuyên từ cha mẹ để rút ra bài học cho bản thân.
Bình tĩnh và kiểm soát cảm xúc khi mâu thuẫn xảy ra
Mỗi khi xảy ra bất đồng, việc giữ bình tĩnh là điều quan trọng. Cha mẹ nên tránh quát mắng, dùng lời lẽ nặng nề hoặc áp đặt. Thay vào đó, hãy cố gắng nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, đặt mình vào vị trí của con để hiểu rõ hơn cảm xúc và mong muốn của trẻ. Khi cảm thấy quá tức giận, tốt nhất là nên tạm thời rời khỏi cuộc đối thoại để lấy lại bình tĩnh rồi quay lại giải quyết khi mọi người đều ổn định cảm xúc.
Thiết lập những nguyên tắc chung trong gia đình
Một số quy tắc rõ ràng và hợp lý sẽ giúp gia đình tránh được các mâu thuẫn không đáng có. Tuy nhiên, các nguyên tắc này cần được cả cha mẹ và con cái thống nhất cùng nhau, chứ không nên mang tính áp đặt một chiều.
Ví dụ, nếu quy định con phải về nhà trước 10 giờ tối thì cần có hình thức xử lý rõ ràng khi con vi phạm, đồng thời cũng nên có quy định về quyền riêng tư như việc không tự ý xem điện thoại hoặc vào phòng con mà chưa xin phép.
Cha mẹ nên chủ động hàn gắn mối quan hệ
Trong nhiều trường hợp, cả cha mẹ và con cái đều không muốn là người bắt đầu giảng hòa vì sĩ diện hay cảm giác bị tổn thương. Tuy nhiên, cha mẹ nên là người chủ động mở lời trước, bởi người lớn chính là tấm gương cho con cái noi theo.
Việc trò chuyện thẳng thắn, nhẹ nhàng sẽ giúp giải tỏa hiểu lầm và tạo ra môi trường đối thoại tích cực. Nếu con sai, hãy hướng dẫn để con tự nhận ra lỗi. Ngược lại, nếu cha mẹ có khuyết điểm, đừng ngại xin lỗi và cùng nhau sửa đổi.
Tìm đến sự hỗ trợ của chuyên gia tâm lý
Trong trường hợp mâu thuẫn kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý và cuộc sống gia đình, hãy mạnh dạn tìm đến chuyên gia tâm lý. Những người có chuyên môn sẽ giúp phân tích, tháo gỡ các vấn đề tiềm ẩn và hướng dẫn các thành viên tìm cách cải thiện mối quan hệ, xây dựng nền tảng vững chắc hơn cho gia đình.
>>> Khám phá thêm: Tại sao cần dành thời gian cho gia đình dù bận rộn?
Giải quyết mâu thuẫn với con cái không phải là điều dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể nếu cha mẹ biết lắng nghe, thấu hiểu và hành động tích cực. Làm thế nào để giải quyết mâu thuẫn với con cái hiệu quả chính là nghệ thuật trong nuôi dạy và yêu thương con.
