Liệu sao Hỏa từng có nước lỏng? Đây là câu hỏi lớn thu hút sự quan tâm của giới khoa học và người yêu vũ trụ. Qua các sứ mệnh thám hiểm, hàng loạt bằng chứng cho thấy sao Hỏa từng sở hữu nước lỏng trên bề mặt, mở ra nhiều hy vọng về khả năng tồn tại sự sống trong quá khứ.
Liệu sao Hỏa từng có nước lỏng?
Việc chứng minh rằng sao Hỏa từng có nước lỏng trên bề mặt là một trong những mục tiêu quan trọng của nghiên cứu thiên văn. Qua nhiều thập kỷ quan sát và thám hiểm, các nhà khoa học đã thu thập được nhiều bằng chứng mạnh mẽ cho thấy hành tinh đỏ này từng sở hữu môi trường ẩm ướt trong quá khứ.
Dấu tích địa chất cổ đại của dòng chảy nước
Các hình ảnh từ vệ tinh và tàu thám hiểm cho thấy bề mặt sao Hỏa có những khe núi, thung lũng sông khô và lưu vực hồ cổ đại được hình thành bởi dòng nước chảy. Những cấu trúc này giống hệt các hệ thống sông suối trên Trái Đất, cho thấy nước lỏng từng chảy trên bề mặt hành tinh.
Phát hiện trầm tích và khoáng chất liên quan đến nước
Các tàu thám hiểm như Curiosity đã phát hiện các loại khoáng chất như clorit, sắt oxit và phyllosilicates – những khoáng chất chỉ có thể hình thành trong môi trường có nước lỏng. Điều này chứng minh rằng trong quá khứ, sao Hỏa có đủ điều kiện để duy trì nước ở dạng lỏng.
Băng nước và băng vĩnh cửu ở vùng cực
Quan sát từ các tàu thám hiểm và vệ tinh đã xác nhận sự tồn tại của băng nước tại hai cực của sao Hỏa và dưới bề mặt. Sự hiện diện của băng này cho thấy sao Hỏa có thể từng có nước lỏng trong điều kiện khí hậu khác biệt trước khi bị đóng băng.
Phát hiện khí methane và các hợp chất liên quan
Sự tồn tại của methane trong khí quyển sao Hỏa, được phát hiện qua các phép đo quang phổ, cũng là một dấu hiệu gián tiếp cho thấy có thể có các quá trình hóa học liên quan đến nước hoặc thậm chí sự sống vi sinh ở sâu dưới bề mặt hành tinh.
Dữ liệu từ các sứ mệnh thám hiểm không gian
Các sứ mệnh Mars Express, Mars Reconnaissance Orbiter, Curiosity và Perseverance đã cung cấp lượng lớn dữ liệu đa dạng, giúp làm sáng tỏ bức tranh về lịch sử nước trên sao Hỏa, củng cố bằng chứng về sự tồn tại của nước lỏng trong quá khứ.
>>>Tìm hiểu sâu hơn tại đây: Làm thế nào để xác định thành phần khí quyển hành tinh?
Những giả thuyết về sự biến mất của nước lỏng trên sao Hỏa
Mặc dù có nhiều bằng chứng cho thấy sao Hỏa từng có nước lỏng trên bề mặt, hiện tại nước ở hành tinh này chủ yếu tồn tại dưới dạng băng hoặc hơi nước rất mỏng. Các nhà khoa học đã đề xuất nhiều giả thuyết nhằm giải thích nguyên nhân khiến nước lỏng biến mất trên sao Hỏa.
Mất khí quyển do bức xạ Mặt Trời
Sao Hỏa có từ trường rất yếu, khiến khí quyển của nó dễ bị bức xạ Mặt Trời và gió mặt trời thổi bay ra ngoài không gian. Sự mất mát khí quyển này làm giảm áp suất bề mặt, khiến nước lỏng không thể tồn tại lâu dài mà nhanh chóng bay hơi hoặc đóng băng.
Áp suất bề mặt thấp không đủ giữ nước lỏng
Áp suất khí quyển trên sao Hỏa hiện rất thấp, khoảng 0,6% so với Trái Đất. Ở áp suất này, nước lỏng gần như không thể duy trì trạng thái ổn định mà nhanh chóng bốc hơi hoặc đóng băng, khiến nước lỏng trên bề mặt không còn tồn tại lâu dài.
Thay đổi khí hậu và điều kiện địa chất
Các biến đổi khí hậu trong quá khứ như mất khí nhà kính do giảm khí CO2 cũng góp phần làm lạnh bề mặt sao Hỏa. Ngoài ra, hoạt động địa chất và núi lửa có thể ảnh hưởng đến sự phân bố và tồn tại của nước lỏng, khiến nó biến mất dần theo thời gian.
Ảnh hưởng của các sự kiện va chạm thiên thạch
Một số giả thuyết cho rằng các va chạm thiên thạch lớn trong lịch sử sao Hỏa có thể làm thay đổi cấu trúc khí quyển và bề mặt, dẫn đến mất mát nước và thay đổi môi trường khiến nước lỏng biến mất.
Sự thấm sâu của nước xuống lòng đất
Một phần nước có thể đã thấm sâu vào lòng đất, tạo thành các tầng chứa nước ngầm hoặc băng dưới bề mặt mà hiện tại khó quan sát trực tiếp. Điều này khiến lượng nước lỏng trên bề mặt giảm đi đáng kể.
>>>Tham khảo thêm: Tại sao sao Thủy có nhiệt độ thay đổi lớn giữa ngày và đêm?
Liệu sao Hỏa từng có nước lỏng? Các bằng chứng ngày càng rõ ràng cho thấy hành tinh đỏ đã từng có môi trường nước lỏng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sống phát triển. Việc khám phá tiếp tục giúp nhân loại hiểu hơn về lịch sử và tiềm năng của sao Hỏa.
