Co giật đột ngột, mất ý thức tạm thời, hay những hành vi lạ lùng không rõ nguyên nhân... liệu đó có phải là triệu chứng của động kinh? Trong bối cảnh bệnh lý thần kinh ngày càng phổ biến, việc hiểu rõ triệu chứng là điều cấp thiết.
Bệnh động kinh là gì?
Động kinh là một bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh xảy ra do sự bất thường trong não bộ, dẫn tới sự kích thích đồng thời một nhóm các tế bào thần kinh của vỏ não, gây ra sự phóng điện đột ngột và không thể kiểm soát. Sự kích thích vỏ não ở các vùng khác nhau có thể gây ra những biểu hiện khác nhau. Co giật không phải là biểu hiện duy nhất, các cơn vắng ý thức đột ngột, co cứng chân tay cũng là biểu hiện của người bị động kinh.
Động kinh không phải là bệnh tâm thần vì ngoài những cơn co giật, người bệnh vẫn có thể học tập và sinh hoạt bình thường. Bên cạnh khám và điều trị bệnh sớm, người bệnh cần có sự quan tâm của gia đình, người thân và cả cộng đồng để kiểm soát bệnh hiệu quả và có cuộc sống bình thường.
Nguyên nhân động kinh
Động kinh là căn bệnh phổ biến do nhiều nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ gây ra, điển hình như:
Yếu tố di truyền: Theo các nhà khoa học, một số loại động kinh có sự liên kết với các gen cụ thể. Tuy nhiên, những gen này chỉ là yếu tố khiến người bệnh nhạy cảm hơn khi bị tác động bởi môi trường có thể gây ra những cơn động kinh. Nói một cách khác, gen chỉ là yếu tố có thể tác động chứ không phải yếu tố quyết định và chắc chắn gây bệnh.
Chấn thương sọ não: Những tai nạn nghiêm trọng khiến vùng não liên quan bị chấn thương chính là một trong những nguyên nhân gây bệnh động kinh.
Những bệnh gây tổn thương não: Trường hợp xuất hiện những khối u trong não hoặc người từng bị đột quỵ có nguy cơ cao mắc bệnh động kinh. Tổn thương não sẽ gây rối loạn hệ thần kinh trung ương, khiến hoạt động não có nhiều thay đổi và tăng nguy cơ bị động kinh.
Một số bệnh như: Viêm màng não, viêm não, bệnh sán dây thần kinh, cấu trúc bất thường trong não không rõ nguyên nhân,… cũng được cho là yếu tố có thể gây bệnh động kinh.
Chấn thương trước khi sinh: Trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch còn non nớt, rất nhạy cảm với những tổn thương ở não. Trong trường hợp mẹ bị nhiễm trùng, thiếu dinh dưỡng, em bé sinh ra có nguy cơ tổn thương não, … dẫn đến chứng động kinh ở trẻ sơ sinh.
Với trẻ nhỏ, ngay cả khi sốt cao, co giật kéo dài cũng dễ tiến triển thành bệnh động kinh.
Thói quen lạm dụng các loại thuốc chống trầm cảm, chất kích thích như rượu bia, thuốc lá và ma túy cũng là một trong những nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ có thể dẫn tới bệnh động kinh.
Một số nguyên nhân khác bao gồm chứng tự kỷ, rối loạn điện giải, ngộ độc CO2, thiếu O2, bệnh Alzheimer…
>>> Xem ngay: Bệnh đa xơ cứng là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết
Dấu hiệu động kinh hay triệu chứng động kinh
Triệu chứng hay dấu hiệu động kinh khá đa dạng, biểu hiện tùy thuộc vào dạng động kinh mà người bệnh đang mắc phải, thường gặp như sau:
Triệu chứng dạng động kinh cục bộ
Cơn động kinh chỉ xuất hiện tại một vài vùng nhất định ở não bộ:
Động kinh cục bộ đơn giản: Chỉ xảy ra triệu chứng co giật tại một số bộ phận trên cơ thể kèm theo tình trạng ảo giác về âm thanh, mùi vị, hình ảnh… Các dấu hiệu này thường chỉ tồn tại trong khoảng 90 giây nhưng không khiến người bệnh bị mất ý thức.
Động kinh cục bộ phức tạp: Biểu hiện triệu chứng co giật ở phạm vi lớn hơn (so với động kinh cục bộ đơn giản), chẳng hạn như nửa người hoặc cả tay chân, tồn tại không vượt quá 2 phút. Ước tính khoảng 80% cơn động kinh cục bộ phức tạp xuất phát từ vùng não ở gần tai (thùy thái dương) khiến người bệnh có cảm xúc thất thường, khó kiểm soát hành vi, nói những lời vô nghĩa, bị mất ý thức…
>>> Xem ngay: Làm thế nào để cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi?
Triệu chứng dạng động kinh toàn thể
Cơn động kinh xuất hiện tại mọi vùng của não bộ, bao gồm 5 thể:
Động kinh co giật – co cứng (bao gồm hai giai đoạn của cơn co cứng): Ở giai đoạn đầu, các cơ đột ngột co lại, khiến người bệnh ngã xuống và hoàn toàn mất ý thức (khoảng 10 đến 20 giây). Ở giai đoạn sau, tình trạng co giật liên tục xuất hiện (khoảng vài phút) rồi giãn dần các cơ ra. Lúc này, người bệnh không còn cảm giác, thậm chí không biết điều gì đã xảy ra trước đó.
Co giật đơn thuần/động kinh co cứng: Trường hợp này ít khi xuất hiện và chỉ là tình trạng co giật/co cứng toàn thân đơn thuần.
Động kinh vắng ý thức: Người bệnh đột ngột bị mất ý thức với những triệu chứng như: đột ngột dừng việc đang làm lại, nhìn chăm chú vào một vật bất kỳ (trong khoảng 3 – 30 giây) rồi tỉnh lại, tiếp tục thực hiện công việc trước đó nhưng không biết bản thân vừa trải qua vấn đề gì.
Động kinh rung giật cơ: Cơ bắp đột ngột bị co giật, người bệnh không có khả năng tự chủ tại một phần của cơ thể (thậm chí toàn thân). Triệu chứng xảy ra tương đối giống với tình trạng sốc điện.
Mất trương lực cơ: Người bệnh bất ngờ bị ngã xuống đất, sụp mí mắt, đầu gật về trước, đánh rơi/buông bỏ đồ vật đang cầm trên tay… khi vẫn còn ý thức.
Cách xử trí sơ cứu khi phát hiện người bị động kinh
Nếu bạn gặp ai đó đang có dấu hiệu động kinh hay triệu chứng động kinh, hãy làm theo các bước hướng dẫn dưới đây để sơ cứu người bệnh động kinh:
- Thực hiện mọi cách để giúp người bệnh dễ thở hơn, chẳng hạn như nới lỏng cổ áo, cà vạt…
- Đặt người bệnh nằm nghiêng sang một bên, kê cao đầu bằng đồ vật mềm, tránh di chuyển người bệnh đến vị trí khác; đồng thời loại bỏ những vật dụng xung quanh người bệnh có thể gây thương tích.
- Bạn tuyệt đối không được trói người bệnh để làm giảm tình trạng co giật. Đừng cố gắng “đánh thức” người bệnh bằng cách lắc người hoặc la hét.
- Không cho người bệnh ăn uống gì khi bị co giật để tránh dẫn đến tình trạng sặc hoặc gặp phải chấn thương khác. Bạn cũng không được đặt ngón tay hay bất kỳ thứ gì khác vào miệng người bệnh.
- Theo dõi, ghi nhận các triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải để kể lại cho bác sĩ/người bệnh được biết.
- Tính thời gian người bệnh bị co giật, nếu cơn động kinh kéo dài hơn 5 phút thì tiến hành gọi cấp cứu và tìm sự giúp đỡ từ nhân viên y tế.
- Khi cơn động kinh kết thúc, cần đưa người bệnh đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra, thăm khám. Nếu cần, hãy giúp người bệnh liên lạc với thân nhân để đưa họ về nhà một cách an toàn.
>>> Xem ngay: Tại sao đau dây thần kinh tọa gây đau lưng dữ dội?
Động kinh không chỉ là những cơn co giật kịch phát, mà còn là một loạt triệu chứng ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe thần kinh. Phát hiện sớm là chìa khóa để sống khỏe và tự chủ hơn với căn bệnh này.
