Khi cơ thể phản ứng bất thường sau khi ăn các sản phẩm chứa gluten, nhiều người không ngờ đó có thể là biểu hiện của một căn bệnh nghiêm trọng: bệnh celiac. Việc nhận biết triệu chứng kịp thời là điều kiện tiên quyết để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa về lâu dài.
Bệnh Celiac (không dung nạp Gluten) là gì?
Bệnh celiac hay còn gọi là bệnh không dung nạp Gluten, đây là bệnh gây ra do phản ứng với gluten, không cho cơ thể hấp thu các thực phẩm có chứa gluten. Gluten là các protein khác nhau được tìm thấy trong lúa mì và trong các loại ngũ cốc khác như lúa mạch và lúa mạch đen.
Bệnh Celiac dẫn đến tình trạng viêm và bất sản niêm mạc ruột non gây ra hàng loạt các rối loạn tiêu hóa, giảm khả năng hấp thu các chất dinh dưỡng tại ruột non.
Bệnh có thể gặp ở nhiều độ tuổi hay có thể xuất hiện sớm khi còn nhỏ và thường liên quan đến các bệnh lý tự miễn khác như tiểu đường type 1, viêm tuyến giáp tự miễn...
Thông thường việc điều trị bệnh chủ yếu là thay đổi chế độ ăn uống. Bệnh có thể kiểm soát bệnh này bằng cách tuân thủ một chế độ ăn không có gluten, nghĩa là bạn không ăn bất kỳ thực phẩm nào chứa gluten. Việc áp dụng chế độ ăn này có thể gây phiền toái, tuy nhiên nếu không tuân thủ bệnh có thể quay lại và người bệnh ngay tại thời điểm đó chưa thể phát hiện được.
Nguyên nhân gây bệnh Celiac
Đây là bệnh lý liên quan đến yếu tố di truyền, nên nếu một thành viên trong gia đình mắc bệnh Celiac, thì khoảng 1 người trong số 10 thành viên khác trong gia đình của bạn cũng có khả năng mắc bệnh này.
Bệnh Celiac thường sẽ không biểu hiện triệu chứng nếu không có yếu tố gây bệnh, bệnh sẽ phát triển khi gặp các yếu tố sau:
Khi ăn các thức ăn có chứa gluten như lúa mì, lúa mạch, yến mạch. Thì hệ thống miễn dịch sẽ tấn công và gây tổn thương tại ruột non.
- Quá căng thẳng
- Nhiễm trùng đường ruột
- Sinh con hay làm phẫu thuật
>>> Xem thêm: Thói quen nào giúp ngừa sỏi mật và bảo vệ hệ tiêu hóa?
Triệu chứng bệnh Celiac như thế nào?
Ở trẻ em: Trẻ thường biểu hiện các triệu chứng về tiêu hóa như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, phân có mùi hôi bất thường và nhờn như có dầu mỡ. Trẻ có thể kém phát triển, không hoặc kém tăng cân, cáu bẳn, hay quấy khóc, ít chơi đùa. Nặng hơn trẻ xuất hiện các dấu hiệu suy dinh dưỡng như bụng lớn, cơ đùi teo nhỏ và mông lép,...
Người lớn: Thường ít thấy các biểu hiện trên đường tiêu hóa, đa phân là thấy sức khỏe kém, bao gồm mệt mỏi, đau xương hoặc đau khớp, dễ cáu, lo lắng và trầm cảm, ở phụ nữ có thể mất chu kỳ kinh nguyệt.
- Bệnh gây tình trạng kém hấp thu các chất dinh dưỡng, khoáng chất và vitamin
- Không có khả năng hấp thụ carbohydrate và chất béo có thể gây giảm cân và chậm tăng trưởng ở trẻ em và mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng.
- Thiếu máu có thể do: Giảm hấp thu các chất tham gia vào quá trình tạo hồng cầu như sắt, acid folic, vitamin B12. Kém hấp thu sắt có thể gây thiếu máu do thiếu sắt, acid folic và vitamin B12 kém hấp thu có thể dẫn đến thiếu máu megaloblastic.
- Kém hấp thu canxi và vitamin D có thể gây giảm hàm lượng khoáng chất của xương hoặc loãng xương ( suy yếu xương và nguy cơ gãy xương dễ vỡ).
- Selenium kém hấp thu trong bệnh celiac, kết hợp với hàm lượng selen thấp trong nhiều loại thực phẩm không chứa gluten, gây nguy cơ thiếu hụt selen
- Một tỷ lệ nhỏ có đông máu bất thường do thiếu vitamin K và có nguy cơ chảy máu bất thường.
- Không dung nạp lactose (giảm tiêu hóa các sản phẩm sữa) là triệu chứng khá phổ biến ở những bệnh nhân mắc bệnh Celiac ở bất cứ lứa tuổi nào.
- Viêm da dạng herpes (nổi mụn nước) và loét niêm mạc miệng cũng là dấu hiệu thường gặp ở những người bị bệnh Celiac.
>>> Xem thêm: Viêm túi thừa - Triệu chứng thầm lặng cần nhận diện sớm
Biện pháp phòng ngừa bệnh Celiac
Loại trừ gluten khỏi chế độ ăn: Tránh thực phẩm chứa gluten như lúa mì, lúa mạch, và bánh mì. Hãy chuyển sang các loại thực phẩm không chứa gluten để giảm thiểu rủi ro.
Tăng cường tiêu thụ trái cây và rau củ: Chúng không chỉ giàu chất xơ mà còn là nguồn cung cấp dinh dưỡng quan trọng mà không chứa gluten.
Hạn chế hút thuốc và uống rượu: Cả hai đều có thể làm tăng nguy cơ phát triển các biến chứng từ bệnh Celiac.
Kiểm soát các sản phẩm hàng ngày có chứa gluten: Các sản phẩm như kem đánh răng, son môi cũng cần được kiểm tra kỹ lưỡng.
Bổ sung vitamin và khoáng chất: Điều này giúp tăng cường hệ miễn dịch và bù đắp cho sự thiếu hụt dinh dưỡng do không hấp thụ được.
Duy trì chỉ số BMI ổn định: Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), BMI từ 18.5 đến 24.9 là lý tưởng.
>>> Xem thêm: Tại sao rượu bia lại gây tổn thương gan nghiêm trọng?
Bệnh celiac có thể ẩn mình sau những biểu hiện rất nhẹ khiến nhiều người xem nhẹ. Nhưng một khi nhận diện được, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tình trạng này và duy trì sức khỏe gan và hệ tiêu hóa bền vững hơn.
