Không phải ai cũng biết rằng môi trường nghề nghiệp có thể trở thành mối đe dọa âm thầm với phổi. Bụi mịn, hóa chất độc hại và điều kiện làm việc khắc nghiệt là nguyên nhân khiến bệnh phổi nghề nghiệp gia tăng nhanh chóng.
Môi trường nghề nghiệp và các yếu tố gây hại cho phổi
Một số ngành nghề khiến người lao động thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại qua đường hô hấp:
Bụi silic (SiO₂): Gây bệnh bụi phổi silic (silicosis), phổ biến trong ngành khai thác đá, xây dựng, cắt gạch, sản xuất gốm sứ.
Bụi than: Gây bệnh phổi than (coal worker’s pneumoconiosis) ở công nhân mỏ.
Amiăng (asbestos): Dẫn đến ung thư màng phổi, xơ phổi hoặc ung thư phổi. Nguy cơ cao ở thợ cách nhiệt, đóng tàu, xây dựng cũ.
Hơi dung môi hữu cơ, khói hàn, khói dầu: Gây viêm phế quản mạn, hen nghề nghiệp.
Vi sinh vật, bào tử nấm mốc, bụi hữu cơ: Gây viêm phổi quá mẫn (hypersensitivity pneumonitis) trong nông nghiệp, chăn nuôi, sản xuất thực phẩm.
Một số bệnh phổi nghề nghiệp thường gặp
| Tên bệnh | Nguyên nhân | Ngành nghề điển hình |
| Bụi phổi silic | Hít bụi silica | Xây dựng, khai thác đá |
| Bụi phổi than | Hít bụi than | Mỏ than |
| Viêm phổi quá mẫn | Hít bụi hữu cơ, vi sinh vật | Nông nghiệp, chăn nuôi |
| Hen nghề nghiệp | Hít khí, hóa chất gây dị ứng | Sơn sửa, in ấn, dệt may |
| Ung thư phổi do amiăng | Tiếp xúc amiăng lâu dài | Xây dựng, đóng tàu |
Cơ chế gây hại của các chất trong môi trường nghề nghiệp
Các chất hít phải có thể:
Gây viêm nhiễm mãn tính dẫn đến xơ hóa phổi.
Kích hoạt phản ứng dị ứng gây co thắt phế quản, hen.
Tổn thương DNA tế bào gây đột biến dẫn đến ung thư.
Tích tụ lâu dài khiến phổi mất dần chức năng hô hấp.
>>> Xem ngay: Làm thế nào để phòng ngừa viêm phế quản hiệu quả?
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh phổi nghề nghiệp
Làm việc trong thời gian dài (trên 5–10 năm).
Không có trang bị bảo hộ lao động phù hợp.
Môi trường làm việc kín, ít thông khí.
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh và mức độ nặng.
Có tiền sử bệnh hô hấp, miễn dịch yếu.
Phòng ngừa bệnh phổi do môi trường nghề nghiệp
Giám sát môi trường thường xuyên, đo nồng độ bụi, khí độc.
Đeo khẩu trang chuyên dụng, mặt nạ phòng độc đúng tiêu chuẩn.
Lắp đặt hệ thống hút – lọc khí độc trong nhà xưởng.
Khám sức khỏe định kỳ, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Đào tạo nhận thức về nguy cơ và biện pháp bảo vệ cho người lao động.
Mối liên hệ giữa bệnh phổi và môi trường nghề nghiệp không thể xem nhẹ, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa. Việc cải thiện điều kiện làm việc, nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả không chỉ bảo vệ sức khỏe hô hấp cho người lao động mà còn góp phần giảm thiểu gánh nặng y tế cho xã hội.
>>> Xem ngay: Triệu chứng ban đầu của ung thư phổi dễ bị bỏ qua
Để bảo vệ sức khỏe hô hấp, cần nhìn nhận rõ tác động từ môi trường làm việc đến phổi. Việc trang bị kiến thức về bệnh phổi nghề nghiệp là bước đầu giúp người lao động chủ động phòng tránh và sống khỏe mạnh hơn.
