Ít ai ngờ rằng những con số nhỏ trong xét nghiệm máu lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tim. Cholesterol cao là một trong những nguyên nhân dẫn đến hàng loạt bệnh tim mạch, gây hậu quả nghiêm trọng nếu không kiểm soát sớm.
Cholesterol là gì?
Cholesterol máu đóng một vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe con người. Nó giúp cho sự hoạt động của màng tế bào sợi thần kinh, cần cho sự sản xuất một số hormone như hormon tuyến thượng thận, sinh dục...
Trong cơ thể, cholesterol có từ 2 nguồn: từ trong cơ thể sản xuất ra và từ thức ăn. Cholesterol trong cơ thể được sản xuất ở gan 80%. Còn trong thức ăn, cholesterol có nhiều ở thịt, sữa, lòng đỏ trứng, phủ tạng động vật. Như vậy, cholesterol ở mức nhất định là cần thiết, cơ thể không thể thiếu.
Phân loại Cholesterol: cholesterol xấu và cholesterol tốt
Cholesterol không hòa tan trong máu. Do đó khi cholesterol lưu thông trong máu nó phải được bao quanh bằng một lớp áo protein hay còn gọi là lipoprotein. Có 2 loại lipoprotein quan trọng là lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) và lipoprotein tỷ trọng cao (HDL).
Cholesterol cao ảnh hưởng đến tim như thế nào
Cholesterol là một chất béo có trong máu, cần thiết cho hoạt động của cơ thể. Tuy nhiên, khi nồng độ cholesterol – đặc biệt là loại cholesterol xấu (LDL) – tăng cao, nó có thể gây ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng liên quan đến tim mạch. Tình trạng này thường không gây triệu chứng rõ ràng, nhưng lại âm thầm tàn phá hệ tim mạch từng ngày.
Tích tụ mảng bám trong động mạch
Khi lượng cholesterol xấu trong máu vượt mức cho phép, nó sẽ dần dần tích tụ trong thành mạch máu, hình thành các mảng bám (plaque). Những mảng này làm cho lòng động mạch bị thu hẹp và kém linh hoạt – tình trạng gọi là xơ vữa động mạch. Hậu quả là máu khó lưu thông đến tim và các cơ quan khác, làm tăng nguy cơ thiếu máu cơ tim, đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim.
Nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ
Mảng bám cholesterol không chỉ làm hẹp động mạch mà còn có thể vỡ ra, hình thành cục máu đông. Nếu cục máu đông này chặn hoàn toàn dòng máu đến tim, sẽ xảy ra nhồi máu cơ tim. Nếu xảy ra ở mạch máu não, hậu quả là đột quỵ thiếu máu não. Đây là hai nguyên nhân tử vong hàng đầu ở người có cholesterol cao không được kiểm soát.
Gây tăng huyết áp và suy tim
Động mạch bị thu hẹp buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể. Theo thời gian, tim có thể bị yếu đi, dẫn đến suy tim. Ngoài ra, mạch máu cứng và hẹp còn làm tăng sức cản, gây tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ hàng đầu của các biến cố tim mạch nghiêm trọng.
Gây rối loạn chức năng nội mô mạch máu
Cholesterol cao còn ảnh hưởng đến lớp tế bào nội mô – lớp lót trong lòng mạch máu có vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp, đông máu và phản ứng viêm. Khi lớp này bị tổn thương do LDL dư thừa, mạch máu mất khả năng tự điều chỉnh, dễ dẫn đến viêm mãn tính, tạo điều kiện hình thành thêm mảng bám và cục máu đông.
Cholesterol cao có thể ảnh hưởng cả khi còn trẻ
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng quá trình xơ vữa mạch máu có thể bắt đầu từ tuổi thiếu niên nếu chế độ ăn uống không lành mạnh và thiếu vận động. Cholesterol cao không chỉ là vấn đề của người lớn tuổi mà đang ngày càng phổ biến ở người trẻ, đặc biệt là trong bối cảnh thừa cân, béo phì gia tăng.
>>> Tham khảo thêm: Bệnh tim do đâu? Những nguyên nhân không thể bỏ qua
Biện pháp phòng ngừa cholesterol trong máu cao
Cholesterol cao không phải là bệnh mà là yếu tố gây bệnh và có thể phòng ngừa, kiểm soát bằng cách thay đổi chế độ dinh dưỡng, điều chỉnh lối sống.
Thay đổi chế độ dinh dưỡng: Không ăn các loại thực phẩm giàu chất béo bão hòa mà thay thế bằng chất béo lành mạnh như dầu thực vật (dầu hạt cải, dầu ô liu, dầu hướng dương) hoặc thay các món chiên, xào bằng các món hấp, luộc, chuyển sang ăn cá, các loại hạt và ưu tiên các sản phẩm từ sữa tách kem hoặc tách béo.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Dựa trên chỉ số BMI của cơ thể để biết cân nặng phù hợp với thể trạng và cố gắng duy trì ở mức có lợi cho sức khỏe.
Tăng cường hoạt động thể chất và duy trì đều đặn: Tập luyện thể thao là cách đốt cháy lượng mỡ thừa trong cơ thể và giúp máu lưu thông tốt hơn.
Bỏ thuốc lá: Thuốc lá là tác nhân làm giảm lượng cholesterol tốt, làm tăng cholesterol xấu và khiến tình trạng kiểm soát cholesterol trong cơ thể trở nên khó khăn hơn.
Chăm sóc sức khỏe tinh thần: Căng thẳng quá mức có thể dẫn đến tình trạng rối loạn ăn uống (binge – eating) gây tăng cân quá mức. Ngoài ra, có bằng chứng cho thấy căng thẳng quá mức giải phóng các hormone cortisol và adrenaline, khiến nhịp thở và nhịp tim tăng, từ đó làm tăng hàm lượng cholesterol xấu.
>>> Tham khảo thêm: Bí quyết phòng tránh đau tim từ chuyên gia tim mạch
Việc kiểm soát cholesterol không chỉ là một lựa chọn, mà là trách nhiệm đối với chính sức khỏe tim của mỗi người. Bằng cách duy trì chế độ ăn hợp lý, vận động và theo dõi định kỳ, có thể chủ động đẩy lùi nguy cơ bệnh tim mạch từ sớm.
