Giấc ngủ là một phần thiết yếu của cuộc sống mà không ai có thể bỏ qua. Không chỉ đơn thuần giúp nghỉ ngơi, giấc ngủ còn đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe toàn diện, ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần và chất lượng sống của mỗi người.
Vai trò giấc ngủ quan trọng như thế nào?
Giấc ngủ không chỉ giúp cơ thể nghỉ ngơi, giảm căng thẳng và phục hồi năng lượng mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác. Đặc biệt, giấc ngủ ngon đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe của các tế bào não.
Khi bạn có một giấc ngủ chất lượng, bộ não được phục hồi hoàn toàn và hoạt động hiệu quả hơn. Giấc ngủ sâu và liên tục giúp não nghỉ ngơi và loại bỏ các chất chuyển hóa tích tụ trong hệ thần kinh. Điều này giúp não bộ làm việc tốt hơn vào ngày hôm sau.
Trong quá trình ngủ, các tế bào thần kinh đệm trong não sẽ co lại, làm tăng kích thước khoảng trống giữa các tế bào não. Sự gia tăng khoảng trống này cho phép lưu thông chất lỏng nhiều hơn, giúp tẩy sạch các chất độc hại khỏi não. Một giấc ngủ đủ và chất lượng sẽ giúp não bộ tổ chức lại các xung động thần kinh, cải thiện trí nhớ và khả năng tiếp nhận thông tin mới.
Tóm lại, giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phục hồi sức khỏe và duy trì sự cân bằng sinh học của cơ thể. Để giữ cho các chức năng nhận thức như phát biểu, ghi nhớ, tư duy sáng tạo và linh hoạt hoạt động tốt, việc có một giấc ngủ ngon là điều kiện cần thiết không thể thiếu.
Thời gian ngủ lý tưởng là bao nhiêu?
Nếu đã biết giấc ngủ có quan trọng không, mỗi người cần tìm hiểu thêm về thời gian ngủ lý tưởng. Để tránh gặp những tác hại của việc thiếu ngủ, mỗi người nên cố gắng duy trì thói quen ngủ đủ giấc, sâu giấc. Trung bình, trẻ sơ sinh (dưới 1 tháng tuổi) cần ngủ 14 – 16 giờ/ngày hoặc hơn; trẻ từ 1 – 5 tuổi cần ngủ khoảng 10 – 14 giờ/ngày; trẻ từ 6 – 12 tuổi nên ngủ 9 – 12 giờ/ngày; thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 13 – 18 tuổi nên ngủ 8 – 10 giờ/ngày.
Thời gian ngủ trung bình của người trưởng thành là từ 7 – 8 giờ/ngày. Ở một số trường hợp cần được ngủ nhiều hơn như người bị thiếu ngủ kéo dài, phụ nữ sau sinh, người bệnh đang trong giai đoạn hồi phục sức khỏe… Do tác động của một số bệnh nền và sự lão hóa, người cao tuổi có thể ngủ ít hơn.
Tầm quan trọng của giấc ngủ đối với cơ thể con người?
Để biết tầm quan trọng của giấc ngủ đối với cơ thể như thế nào, bạn có thể tham khảo những thông tin sau:
Phục hồi và sửa chữa
Giấc ngủ giúp cơ thể phục hồi và tái tạo bằng cách sửa chữa tế bào, giải phóng hormone tăng trưởng và hỗ trợ phát triển cơ bắp. Đây là khoảng thời gian quan trọng để cơ thể tự chữa lành và duy trì sức khỏe.
Bảo tồn năng lượng
Bảo tồn năng lượng cũng là vai trò của giấc ngủ đối với cơ thể. Giấc ngủ giúp cơ thể bảo tồn năng lượng bằng cách làm giảm tốc độ trao đổi chất, làm giảm mức tiêu thụ năng lượng tổng thể. Qua đó giúp mỗi người cảm thấy sảng khoái khi thức dậy, sẵn sàng cho ngày mới.
Tốt cho sức khỏe thể chất
Sự quan trọng của giấc ngủ đối với sức khỏe thể chất là không thể phủ nhận. Giấc ngủ đủ giúp cơ thể bạn điều chỉnh các hormone vốn có liên quan đến sự thèm ăn, cảm giác căng thẳng và quá trình trao đổi chất. Tình trạng thiếu ngủ có thể dẫn đến vấn đề tăng cân ngoài ý muốn, khiến hệ miễn dịch yếu đi, gia tăng sự căng thẳng.
Tốt cho sức khỏe tâm thần
Tầm quan trọng của giấc ngủ cũng được thể hiện qua mối liên hệ chặt chẽ với sức khỏe tâm thần. Giấc ngủ giúp điều chỉnh tâm trạng và góp phần ổn định cảm xúc của mỗi người. Chứng thiếu ngủ mãn tính làm tăng nguy cơ gặp các rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm.
Tham khảo thêm: Đừng bỏ lỡ mẹo làm thế nào để giảm căng thẳng hiệu quả
Hỗ trợ chức năng não
Não trải qua những giai đoạn khác nhau trong giấc ngủ, bao gồm giấc ngủ sâu và giấc ngủ REM (chuyển động mắt nhanh), giúp xử lý cảm xúc, suy nghĩ. Vì vậy, lợi ích hỗ trợ chức năng não cũng là một trong những câu trả lời để giải đáp cho thắc mắc tại sao giấc ngủ lại quan trọng.
Cải thiện trí nhớ
Vai trò của giấc ngủ rất quan trọng trong việc củng cố trí nhớ cũng như xử lý thông tin thu nhận trong ngày. Cụ thể hơn, giấc ngủ giúp tổ chức và duy trì những gì mỗi người học được, hỗ trợ tích cực cho quá trình học tập, giải quyết vấn đề.
Tăng cường hệ miễn dịch
Giấc ngủ hỗ trợ tích cực cho chức năng miễn dịch, cho phép cơ thể chống lại tình trạng nhiễm trùng và bệnh tật. Khi ngủ, các tế bào miễn dịch hoạt động mạnh hơn, giúp cơ thể phục hồi và bảo vệ sức khỏe hiệu quả.
Hệ miễn dịch và giấc ngủ vốn có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Khi ngủ, cơ thể mỗi người sẽ sản xuất những loại protein quan trọng có liên quan đến chức năng miễn dịch và tình trạng viêm (chẳng hạn như cytokine). Điều hòa miễn dịch khi ngủ có thể giúp phục hồi, chữa lành vết thương, chống lại tình trạng nhiễm trùng.
Ngủ đủ giấc làm giảm nguy cơ mắc bệnh
Ngủ đủ giấc, sâu giấc có thể giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, góp phần hạn chế nguy cơ gặp một số căn bệnh nguy hiểm. Các nghiên cứu cũng cho thấy, người ngủ đủ giấc thường ít có nguy cơ mắc bệnh hơn so với người bị thiếu ngủ thường xuyên, không đảm bảo chất lượng giấc ngủ.
Cân bằng cảm xúc qua các giấc mơ
Giấc ngủ quan trọng như thế nào còn thể hiện qua vai trò của giấc mơ khi ngủ. Các giấc mơ xảy ra khi ngủ giúp não xử lý các suy nghĩ và cảm xúc, góp phần hỗ trợ cân bằng cảm xúc ở mỗi người.
Tác hại của việc ngủ không đủ giấc kéo dài
Chúng ta đã biết giấc ngủ có vai trò gì đối với con người. Vậy tác hại của việc ngủ không đủ giấc kéo dài như thế nào?
Tăng nguy cơ mắc các bệnh lý
Những người ngủ không đủ giấc hoặc thường xuyên thức giấc vào ban đêm có thể có nguy cơ cao hơn mắc phải các bệnh lý như huyết áp cao, bệnh tim mạch vành, béo phì, đột quỵ, đái tháo đường, suy thận, bệnh về đường ruột, bệnh về mắt, tăng nguy cơ bị ung thư… Người ngủ không đủ giấc cũng có thể dễ bị cảm lạnh và các bệnh nhiễm trùng khác hơn.
Suy giảm nhận thức
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tình trạng suy giảm nhận thức là một trong những tác hại của vấn đề thiếu ngủ dễ nhận biết nhất. Nếu một người càng thiếu ngủ thì càng kém tỉnh táo. Những người ngủ không đủ giấc thường xuyên có thể gặp khó khăn khi làm việc, đặc biệt là khi phải làm nhiều việc cùng lúc. Sự suy giảm khả năng nhận thức và tập trung khiến người bị thiếu ngủ dễ mắc sai lầm hơn, thậm chí làm tăng nguy cơ gặp tai nạn tại nơi làm việc hoặc trong lúc điều khiển phương tiện giao thông.
Suy giảm miễn dịch
Thiếu ngủ kéo dài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến phản ứng miễn dịch trong cơ thể, làm gia tăng sự nhạy cảm với tình trạng nhiễm trùng và làm giảm phản ứng miễn dịch với việc tiêm ngừa. Vấn đề thiếu ngủ được cho là có thể gây ra tình trạng viêm dai dẳng ở mức độ thấp và làm suy giảm miễn dịch. Cả hai điều này đều tác động tiêu cực đến tình trạng sức khỏe. Người gặp tình trạng thiếu ngủ ít phản ứng với vắc xin cúm và cũng dễ gặp những bệnh lý nhiễm trùng hơn như cảm cúm, cảm lạnh…
Suy giảm trí nhớ
Thiếu ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh, khiến sức khỏe não bộ suy yếu. Người thường xuyên ngủ không đủ giấc có trí nhớ kém hơn và khó tập trung hơn do xảy ra tình trạng tổn thương thần kinh tại vùng hải mã – phần não có liên quan đến trí nhớ, khả năng học tập, giữ vai trò chính trong việc hình thành ký ức mới.
Nghiên cứu cho thấy, chỉ một đêm bị thiếu ngủ có thể khiến não tích tụ protein beta amyloid – tác nhân chính dẫn đến bệnh Alzheimer. Dấu hiệu của loại protein này được các nhà nghiên cứu tìm thấy ở vùng hải mã. Đây cũng là một trong những vùng đầu tiên chịu ảnh hưởng từ bệnh Alzheimer. Tình trạng mất ngủ, thiếu ngủ trong khoảng thời gian dài làm gia tăng nguy cơ bị bệnh sa sút trí tuệ và bệnh Alzheimer khi về già. Thông qua các tác hại của việc ngủ không đủ giấc kéo dài, tầm quan trọng của giấc ngủ càng được thể hiện rõ ràng hơn.
Tham khảo thêm: Giải đáp huyết áp bình thường là bao nhiêu theo tiêu chuẩn
Làm thay đổi tâm trạng
Tình trạng thiếu ngủ, ngủ không sâu giấc, mất ngủ có thể ảnh hưởng đến tâm trạng. Điều này khiến một người dễ cảm thấy chán nản, lo lắng, có xu hướng dễ cảm thấy thất vọng, cáu kỉnh, có các suy nghĩ tiêu cực. Người gặp tình trạng thiếu ngủ cũng cảm thấy khó khăn hơn trong việc điều chỉnh cảm xúc. Do đó, vấn đề thiếu ngủ kéo dài sẽ khiến nguy cơ bị trầm cảm, rối loạn lo âu gia tăng.
Gây tăng cân
Người thiếu ngủ, ngủ không đủ giấc dễ bị tăng cân ngoài ý muốn. Thiếu ngủ có thể dẫn đến tình trạng rối loạn chuyển hóa. Người bị mất ngủ, thiếu ngủ có xu hướng bỏ bữa sáng, tiêu thụ nhiều thực phẩm mặn, ngọt, béo và tinh bột do cảm thấy thiếu năng lượng, mệt mỏi. Các yếu tố này khiến người bị thiếu ngủ gặp khó khăn trong việc kiểm soát năng lượng và dễ bị tăng cân ngoài ý muốn.
Một số mẹo giúp bạn có giấc ngủ ngon
Bên cạnh việc tìm hiểu về tầm quan trọng của giấc ngủ, mỗi người cũng cần biết một số mẹo để có giấc ngủ ngon, chất lượng hơn.
Thư giãn: Căng thẳng là một trong những tác nhân ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ. Do đó mỗi người nên sắp xếp thời gian học tập, làm việc hợp lý để có thể thư giãn trong ngày. Trước khi ngủ, có thể đọc sách, ngâm chân trong nước ấm, nghe nhạc nhẹ… hoặc thực hiện các hoạt động khác để giúp giải phóng tâm trí khỏi tình trạng căng thẳng, lo lắng, giúp dễ đi vào giấc ngủ hơn.
Tránh dùng thiết bị điện tử: Dùng những thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, TV… quá gần giờ ngủ cũng là tác nhân gây mất ngủ, khó ngủ. Ánh sáng xanh từ màn hình của những thiết bị điện tử có thể khiến não hiểu rằng đã đến lúc thức dậy. Bất kỳ điều gì làm kích thích não bộ như trò chơi điện tử, nhắn tin… đều có thể khiến cơ thể khó chìm vào giấc ngủ hơn.
Môi trường ngủ phù hợp: Nên ngủ trong phòng yên tĩnh, tối, có nhiệt độ mát mẻ để cải thiện chất lượng giấc ngủ. Có thể sử dụng máy xông tinh dầu để áp dụng liệu pháp mùi hương giúp kích thích cảm giác buồn ngủ. Gối ngủ, giường êm ái, có đàn hồi tốt cũng có thể mang lại giấc ngủ ngon giấc hơn.
Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học: Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ ở mỗi người. Người bị mất ngủ, ngủ không ngon giấc có thể chọn những loại thực phẩm như cá hồi, rau diếp cá, hạnh nhân, quả óc chó… để bổ sung vào chế độ dinh dưỡng. Cần hạn chế dùng bia rượu, những loại đồ uống có caffeine như cà phê, trà. Mỗi người có thể chủ động bổ sung bộ đôi hoạt chất thiên nhiên Ginkgo Biloba (bạch quả) và Blueberry (việt quất), từ đó hỗ trợ: tăng cường dưỡng chất lên não, điều hòa máu não, cải thiện tình trạng mất ngủ, thiếu máu não, stress, suy giảm trí tuệ
Tập thể dục: Hoạt động thể chất rất có lợi cho sức khỏe và giấc ngủ. Mỗi người nên chọn tập luyện các môn thể thao phù hợp với thể trạng, nhẹ nhàng ví dụ như đạp xe, đi bộ… để tránh làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
Tham khảo thêm: Bí quyết xác định cơ thể người cần bao nhiêu nước mỗi ngày?
Một giấc ngủ chất lượng là chìa khóa mở ra cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc. Đừng để thói quen xấu hủy hoại sức khỏe của bạn. Hãy bắt đầu từ hôm nay, ưu tiên giấc ngủ đúng giờ để bảo vệ chính mình và người thân yêu.
