Trong những năm gần đây, liệu pháp tế bào gốc được ca ngợi như một bước tiến lớn trong y học tái sinh. Nhưng liệu bạn đã biết tế bào gốc có thể chữa những bệnh gì và vì sao nó lại là tâm điểm của công nghệ y học hiện đại?
Tế bào gốc là gì?
Tế bào gốc là những tế bào đặc biệt có khả năng tự tái tạo và tạo ra các tế bào mới khác nhau trong cơ thể. Trong điều kiện phù hợp và tùy từng loại, tế bào gốc có thể phát triển thành các tế bào chuyên biệt như cơ tim, xương, máu hoặc thần kinh… Nhờ vào tính linh hoạt này, tế bào gốc đã được nghiên cứu, có thể ứng dụng trong điều trị các bệnh lý liên quan, hỗ trợ tái tạo các mô và cơ quan bị tổn thương.
Chữa bệnh bằng tế bào gốc là gì?
Chữa bệnh bằng tế bào gốc, hay còn gọi là liệu pháp tế bào gốc, là phương pháp điều trị y khoa hiện đại, sử dụng tế bào gốc bao gồm tế bào phôi, tế bào gốc trưởng thành và tế bào gốc vạn năng cảm ứng. Phương pháp này được nghiên cứu áp dụng để điều trị, cải thiện hay ngăn ngừa các bệnh lý và hỗ trợ phục hồi các tổn thương.
Những bệnh có thể chữa bằng tế bào gốc
Chúng ta đã biết tế bào gốc là gì và việc nghiên cứu chữa bệnh bằng tế bào gốc. Vậy đâu là những bệnh có thể chữa bằng tế bào gốc? Hiện các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu mở rộng việc ứng dụng tế bào gốc để điều trị các bệnh liên quan. Một số bệnh có thể được cân nhắc nghiên cứu, thử nghiệm lâm sàng và điều trị bằng tế bào gốc, như:
Các bệnh về máu
Liệu pháp tế bào gốc có thể được nghiên cứu áp dụng trong điều trị một số bệnh về máu, bao gồm:
Thiếu máu: Thiếu máu bất sản, thiếu máu loạn sản hồng cầu bẩm sinh, bệnh niệu hồng cầu kịch phát về đêm, thiếu máu Fanconi…
Rối loạn máu hoặc bất thường di truyền về tế bào hồng cầu: Thiếu máu Blackfan-Diamond, bệnh tan máu bẩm sinh beta thể nặng, bệnh bất sản hồng cầu nguyên phát, bệnh hồng cầu hình liềm, và các bệnh lý khác liên quan đến tế bào hồng cầu.
Các bệnh ung thư
Tế bào gốc chữa được bệnh gì? Tế bào gốc có thể hỗ trợ điều trị một số bệnh lý, trong đó có một số bệnh ung thư, gồm:
- Bệnh bạch cầu lymphoblastic cấp tính
- Bệnh bạch cầu tủy cấp tính
- Bệnh bạch cầu cấp tính lưỡng hình
- Bệnh bạch cầu tủy mạn tính
- Bệnh bạch cầu tế bào plasma
- U nguyên bào tủy
Tế bào gốc có thể giúp thay thế các tế bào bị tổn thương do bệnh, hỗ trợ cơ thể phục hồi và cải thiện khả năng chống lại bệnh. Đây là một trong những phương pháp tiên tiến, hứa hẹn mang lại hiệu quả cao.
Bệnh tự miễn
Liệu pháp tế bào gốc có khả năng ức chế quá trình tiến triển của các bệnh tự miễn và trong một số trường hợp có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh. Tỷ lệ thành công phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi tác của người bệnh, thời gian mắc bệnh và tình trạng bệnh lý cụ thể. Một số bệnh tự miễn có thể được bác sĩ cân nhắc điều trị bằng tế bào gốc bao gồm: bệnh Lupus ban đỏ hệ thống (SLE), bệnh tiểu đường, bệnh vảy nến, viêm cột sống dính khớp và các bệnh tự miễn khác.
Lupus ban đỏ
Lupus ban đỏ có thể được điều trị bằng tế bào gốc nguyên vẹn lấy từ cuống rốn thai nhi hoặc tế bào gốc tự thân của người bệnh, miễn là tế bào gốc này không bị ảnh hưởng bởi bệnh lý. Tế bào gốc có khả năng chuyển thành tế bào của các cơ quan bị tổn thương khi tiếp xúc, giúp phục hồi các mô, cơ, dây thần kinh, làm chậm tiến triển của bệnh và trong một số trường hợp có thể ngừng hoặc làm cải thiện tình trạng bệnh lupus.
Bệnh bại não
Liệu pháp tế bào gốc đang được nghiên cứu để điều trị bệnh bại não. Các nghiên cứu ban đầu cho thấy liệu pháp này có thể giúp cải thiện chức năng vận động thô cho người bệnh, mang lại hy vọng trong việc hỗ trợ phục hồi khả năng vận động.
Bệnh tự kỷ
Hiện tại, việc sử dụng tế bào gốc để điều trị bệnh tự kỷ vẫn đang trong quá trình nghiên cứu. Kết quả từ nhiều thử nghiệm cho thấy tế bào gốc không chỉ có khả năng tự tái tạo mà còn có thể giúp cải thiện bệnh bằng cách:
Thay thế và sửa chữa các tế bào thần kinh bị tổn thương.
Tăng sản xuất các yếu tố dinh dưỡng thần kinh, hỗ trợ sự tăng sinh và biệt hóa tế bào thần kinh, chẳng hạn như yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ tế bào thần kinh đệm (GDNF) và yếu tố dinh dưỡng thần kinh có nguồn gốc từ não (BDNF).
Điều chỉnh hệ thống miễn dịch và quá trình viêm, giúp giảm sự phá hủy thần kinh trong bệnh tự kỷ.
Kích thích tạo ra các mạch máu mới cho hệ thần kinh.
Thoái hóa khớp
Liệu pháp tế bào gốc có thể hỗ trợ sửa chữa sụn khớp bị tổn thương và cải thiện tình trạng viêm trong và xung quanh khớp, giúp làm chậm quá trình thoái hóa khớp.
Đái tháo đường
Tế bào gốc có thể giúp thay thế các tế bào beta bị mất hoặc hư hỏng, những tế bào này có vai trò sản xuất insulin trong tuyến tụy. Nhờ vào khả năng này, liệu pháp tế bào gốc có thể hỗ trợ điều trị bệnh đái tháo đường một cách hiệu quả.
Bệnh xơ gan
Tế bào gốc tạo máu (Hematopoietic Stem Cells – HSC) là tế bào nguyên thủy, chưa trưởng thành, được phân lập từ tủy xương và máu dây rốn, có khả năng tạo ra tất cả các loại tế bào máu. Tế bào gốc tạo máu có thể tái tạo tế bào máu và kích thích tạo ra tế bào gan, góp phần điều trị các mô gan bị tổn thương và cải thiện chức năng gan đáng kể.
>>> Tham khảo thêm: Tại sao sức khỏe tâm lý quan trọng với sức khỏe tổng quát?
Tổn thương tủy sống
Liệu pháp tế bào gốc có thể kích thích tiết ra các yếu tố dinh dưỡng thần kinh, thúc đẩy sự phát triển và tái tạo các dây thần kinh bị tổn thương. Đồng thời tăng cường hình thành mạch máu, cải thiện khả năng sống sót của tế bào và giảm các phản ứng viêm thần kinh. Phương pháp này có thể được nghiên cứu cho những người bị tổn thương tủy sống mà không có cải thiện sau phẫu thuật.
Rối loạn cương dương
Liệu pháp tế bào gốc được nghiên cứu như một phương pháp điều trị mới đối với chứng rối loạn cương dương. Tế bào gốc có thể được lấy từ mô mỡ hoặc tủy xương, sau đó tiêm vào vùng mô dương vật để hỗ trợ tái tạo tế bào và mô, giúp cải thiện khả năng cương dương. Tuy nhiên, liệu pháp này vẫn đang trong quá trình nghiên cứu và cần thêm nhiều thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả và tính an toàn.
Bệnh suy thận
Tế bào gốc có khả năng chuyển đổi thành nhiều loại tế bào khác nhau, bao gồm các tế bào mô thận, giúp thay thế các tế bào bị tổn thương hoặc mất do tổn thương mô. Liệu pháp tế bào gốc có thể được nghiên cứu áp dụng trong điều trị các tổn thương thận cấp tính, mạn tính, cũng như một số bệnh thận khác.
Bệnh phổi tắc nghẽn (COPD)
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những bệnh có thể chữa bằng tế bào gốc. Tế bào gốc có khả năng thúc đẩy quá trình sửa chữa và tái tạo mô phổi bằng cách thay thế các tế bào bị tổn thương, điều chỉnh phản ứng miễn dịch, giảm viêm và giúp cân bằng lại mô. Liệu pháp tế bào gốc đang được nghiên cứu và đánh giá là một phương pháp tiềm năng trong việc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson đặc trưng bởi tình trạng mất các tế bào thần kinh sản xuất chất dẫn truyền hóa học dopamine. Thay vì chỉ sử dụng thuốc để tăng nồng độ dopamine trong não, liệu pháp tế bào gốc được nghiên cứu về khả năng tập trung vào việc thay thế và khôi phục các tế bào thần kinh đã mất, từ đó giúp cải thiện tình trạng bệnh.
Alzheimer
Tế bào gốc chữa bệnh gì? Liệu pháp tế bào gốc cho thấy triển vọng trong việc điều trị bệnh Alzheimer bằng cách tác động vào các nguyên nhân cơ bản, như giảm mảng lắng đọng amyloid và beta-amyloid trong não, từ đó giúp cải thiện tình trạng suy giảm nhận thức. Ngoài ra, phương pháp này còn hứa hẹn có khả năng ức chế hoặc ngừng tiến triển của bệnh, cải thiện chức năng nhận thức và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày của người bệnh.
>>> Tham khảo thêm: Vắc-xin mRNA có thật sự hiệu quả trong y học hiện đại?
Bệnh tim mạch
Liệu pháp tế bào gốc đang được nghiên cứu và ứng dụng trong điều trị các bệnh lý tim mạch, như suy tim và các rối loạn mạch máu. Mục tiêu chính của liệu pháp này là sử dụng tế bào gốc để thay thế và sửa chữa các mô tim và mạch máu bị tổn thương, từ đó giúp cải thiện chức năng tim.
Đột quỵ
Liệu pháp tế bào gốc đang được nghiên cứu để điều trị đột quỵ, với các kết quả thử nghiệm cho thấy khả năng phá vỡ cục máu đông và hỗ trợ phục hồi chức năng não. Những nghiên cứu gần đây cũng chỉ ra rằng tế bào gốc có thể giúp cải thiện hàng rào máu não và tăng cường khả năng tự phục hồi.
Các bệnh lý khác
Một số bệnh lý khác cũng có thể được nghiên cứu ứng dụng điều trị bằng tế bào gốc, bao gồm:
- Xơ cứng cơ
- Bệnh teo cơ
- Bệnh xơ cứng teo cơ một bên
- Đau thắt ngực và bệnh động mạch vành
- Viêm xương khớp và viêm khớp dạng thấp
- Chấn thương thể thao và rách gân cơ chóp xoay
- Tái tạo khớp hông và đầu gối
- Dị ứng và viêm xoang
- Rối loạn vận động
- Rối loạn chức năng tình dục
- Rối loạn tuyến tiền liệt
- Ợ nóng và khó tiêu
- Loãng xương
- Mất trí nhớ
- Viêm đại tràng
- Hội chứng ruột kích thích
- Bệnh Crohn
- Đau đầu và đau nửa đầu
- Rối loạn thần kinh
- Mụn trứng cá
Lưu ý: Hiện nay, không phải tất cả các bệnh nói trên đều đang được điều trị bằng tế bào gốc, nhiều bệnh đang trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm và ứng dụng. Ngoài ra, không phải bệnh viện nào cũng có chuyên môn và được cấp phép điều trị bằng tế bào gốc.
>>> Tham khảo thêm: Công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR được dùng để làm gì?
Việc hiểu rõ liệu pháp tế bào gốc có thể chữa bệnh gì không chỉ giúp bạn có thêm kiến thức về y học tái sinh mà còn là bước chuẩn bị quan trọng để tiếp cận các công nghệ y học tiên tiến nhất trong tương lai.
