Khi tâm trí bị mắc kẹt trong những suy nghĩ lặp lại, khi cơ thể buộc phải hành động theo một quy tắc vô hình không thể cưỡng lại, đó không còn là sự cẩn thận hay nguyên tắc nữa. Đó là dấu hiệu cho thấy bạn có thể đang đối mặt với OCD, một rối loạn tâm lý không dễ nhận ra.
Hội chứng OCD là gì?
OCD (Obsessive-Compulsive Disorder) là hội chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Những người bị OCD thường có suy nghĩ ám ảnh và thực hiện các hành vi cưỡng chế để giảm căng thẳng.
OCD có thể gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, làm suy giảm hiệu suất làm việc, học tập và giao tiếp xã hội. Điều quan trọng là cần nhận biết triệu chứng sớm và nhờ sự tư vấn của các chuyên gia tâm lý để điều trị cũng như kiểm soát tình trạng này hiệu quả.
Dấu hiệu nhận biết rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Dấu hiệu rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) gồm: thường xuyên xuất hiện các suy nghĩ, hình ảnh, thôi thúc lặp đi lặp lại không mong muốn (ám ảnh) và thực hiện hành vi hoặc nghi thức lặp lại (cưỡng chế) để giảm lo âu do các ám ảnh đó gây ra.
Các triệu chứng của OCD có thể biểu hiện khác nhau ở từng cá nhân và thường bị nhầm lẫn với tính cách cầu toàn hoặc lo âu thông thường. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến giúp nhận biết tình trạng này:
Kiểm tra lặp đi lặp lại
Người mắc OCD thường có xu hướng kiểm tra các đồ vật, tình huống hoặc hành động nhiều lần một cách không kiểm soát. Ví dụ như kiểm tra khóa cửa, bếp gas, công tắc điện... Họ chỉ cảm thấy tạm thời an tâm sau khi thực hiện hành vi này.
Ám ảnh về những con số hoặc nghi thức
Một số người có xu hướng lặp lại hành vi hoặc lời nói theo một con số nhất định mà họ tin rằng sẽ giúp ngăn ngừa điều xấu. Chẳng hạn như đếm số bước chân, gõ cửa ba lần, đọc một câu thần chú trong đầu,...
Ám ảnh về trật tự và đối xứng
Người bệnh thường yêu cầu mọi thứ phải được sắp xếp chính xác, theo một trật tự nhất định hoặc hoàn toàn đối xứng. Những thay đổi nhỏ trong cách sắp xếp cũng có thể gây ra lo âu nghiêm trọng cho người bệnh.
>>> Tham khảo ngay: Rối loạn lưỡng cực là gì? Dấu hiệu cần lưu tâm ngay
Rửa tay hoặc làm sạch quá mức
Ám ảnh về vi trùng, vi khuẩn hoặc nhiễm bẩn khiến người bệnh liên tục rửa tay, lau chùi vật dụng hoặc tắm rửa quá mức. Dù không có nguy cơ nhiễm khuẩn thực sự, người bệnh vẫn cảm thấy buộc phải làm sạch để giảm lo âu.
Lo âu quá mức về các mối quan hệ
Người mắc OCD có thể liên tục lo âu quá mức về các mối quan hệ, sự trung thực hoặc thái độ của người thân, bạn bè, dù không có cơ sở. Họ thường xuyên tìm kiếm sự trấn an từ người khác và lo lắng nếu không nhận được phản hồi mong muốn.
Nỗi sợ hãi bạo lực hoặc tổn hại
Người bệnh có thể có những suy nghĩ ám ảnh rằng họ sẽ vô tình gây hại cho bản thân hoặc người khác, dù không hề muốn. Những ý nghĩ này khiến họ cảm thấy tội lỗi, lo sợ và có thể tránh tiếp xúc xã hội.
Ám ảnh về tình dục hoặc đạo đức
Người mắc OCD có thể xuất hiện các suy nghĩ không mong muốn, lặp đi lặp lại liên quan đến tình dục, tôn giáo hoặc đạo đức đi ngược lại với giá trị của bản thân. Dù không thực hiện hành vi đó, họ vẫn cảm thấy tội lỗi và dằn vặt.
Thiếu tự tin và luôn cần sự bảo đảm
Người bệnh thường nghi ngờ khả năng ra quyết định của bản thân, liên tục hỏi ý kiến người khác để cảm thấy an toàn. Họ lo sợ sai lầm, thất bại hoặc bị phán xét khi đưa ra lựa chọn độc lập.
Tránh soi gương hoặc mặc cảm ngoại hình
Một số người mắc OCD có biểu hiện của rối loạn hình thể, họ cảm thấy bản thân xấu xí, dù không có khuyết điểm rõ rệt. Họ có thể tránh soi gương, không tin vào lời khen và tự ti về ngoại hình.
Bị hội chứng OCD nguyên nhân do đâu?
Được biết, bệnh OCD có thể xuất phát nhiều nguyên nhân kết hợp lại với nhau. Cho nên, sau đây là những nguyên nhân có khả năng gây ra bệnh OCD theo các nhà tâm thần học đã nghiên cứu được như sau:
- Yếu tố sinh học: Khi cơ thể hoặc não bộ có sự thay đổi sẽ khiến cho người bệnh xuất hiện sự ám ảnh và bắt đầu hành động cưỡng chế một cách vô nghĩa.
- Yếu tố môi trường: Qua nhiều nghiên cứu các bác sĩ đã cho ra kết luận rằng, bệnh OCD có thể được hình thành dựa trên những thói quen được thực hiện trong thời gian dài.
- Yếu tố di truyền: Cũng có những nghiên cứu cho thấy, hội chứng OCD có thể xuất phát di truyền. Bệnh này có thể đã từng xuất hiện ở người thân trong gia đình.
- Sự căng thẳng và áp lực: Khi có sự tác động gây căng thẳng và áp lực có thể kích thích hoặc khiến cho bệnh trở nên nặng hơn ở những người có yếu tố tiền disposed.
- Chấn thương hoặc tổn thương: Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, khi trải qua chấn thương ở não, nếu tuổi thơ bị tổn thương hoặc có gặp phải kiện gây áp lực có thể kích hoạt hội chứng OCD.
- Yếu tố khác: nếu xuất hiện lối suy nghĩ theo tính chất hoang tưởng có thể là do thiếu hụt Serotonin – là chất hóa học quan trọng trong não bộ. Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng những bé bị nhiễm liên cầu khuẩn nhóm A hoặc tán huyết beta thường có tỉ lệ mắc OCD cao hơn.
>>> Tham khảo ngay: Làm thế nào để đối phó với stress mãn tính hiệu quả?
Cách điều trị hội chứng ám ảnh cưỡng chế
Điều trị bằng thuốc
Khi có người mắc hội chứng OCD, các bác sĩ thường sẽ kê đơn thuốc để điều trị. Mặc dù thuốc không thể loại bỏ hoàn toàn những triệu chứng của bệnh OCD, nhưng vẫn sẽ hỗ trợ kiểm soát để cải thiện một phần tình hình bệnh.
Dùng liệu pháp tư vấn tâm lý
Liệu pháp tâm lý sẽ hỗ trợ cải cách lối suy nghĩ và hành vi của bệnh. Chưa kể việc áp dụng biện pháp tâm lý còn sẽ hỗ trợ rất tốt cho thuốc đặc trị phát huy hiệu quả. Thường có 2 liệu pháp được áp dụng là:
- Liệu pháp hành vi: Với 2 kỹ thuật chính, một là giúp cho người bệnh từ bộc lộ để giải tỏa mọi thứ ra khỏi cơ thể, còn hai là áp dụng biện pháp chuyên môn để không cho bệnh nhân thực hiện các hành vi cưỡng chế để ngăn chặn triệt để luồng suy nghĩ ám ảnh.
- Liệu pháp nhận thức: hỗ trợ cho người bệnh tiến hành đánh giá lại lối suy nghĩ và nhận thức để họ tự phân biệt những điều không bình thường đó.
Biện pháp tự cải thiện
Một trong những giải pháp để giúp cải thiện hội chứng ám ảnh đó chính là tự cải thiện. Người bệnh có thể tự mình thực hiện những cách sau đây ngay tại nhà:
- Nên tâm sự với người thân hoặc với người mình cảm thấy tin tưởng để giúp giải tỏa bản thân.
- Có thể ghi chép tất cả các hành động và lối suy nghĩ ám ảnh của bản thân nhằm nhằm đánh giá được sự đúng sai và xua đuổi chúng.
- Nghỉ ngơi đầy đủ và đúng giờ.
- Thường xuyên tham gia vào các hoạt động cộng đồng để hòa nhập hơn.
- Cân đối việc ăn uống và tập luyện thể dục hàng ngày.
- Uống thuốc chỉ là một phần và làm mọi thứ mà mình thích để giảm bớt căng thẳng, lo âu trong cuộc sống hàng ngày.
>>> Tham khảo ngay: Tại sao liệu pháp nói chuyện hiệu quả với trầm cảm?
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) không phải là "làm quá" hay "yếu đuối", mà là một vấn đề về sức khỏe tâm lý cần được thấu hiểu và điều trị đúng cách. Càng sớm can thiệp, người bệnh càng có cơ hội sống bình thường và hạnh phúc hơn.
